محکومیت «الفقی المهدی» به ۹ سال زندان

سرانجام کوتاه ترین دادرسی در تاریخ دیوان کیفری بین المللی با صدور رای محکومیت و تعیین مجازات «احمد الفقی المهدی» به پایان رسید. شعبه هشتم دادرسی دیوان به اتفاق آرا، مجرمیت «الفقی» را به عنوان شریک در ارتکاب جرم جنگی تخریب آثار فرهنگی با هدایت عامدانه حملات علیه بناهای فرهنگی و مذهبی واقع در «تیمبوکتو» در کشور مالی، ورای یک شک معقول احراز نمود. بر این اساس، شعبه دادرسی «الفقی» را به ۹ سال زندان محکوم کرد. مدت بازداشت موقت وی در بازداشتگاه دیوان، از سپتامبر ۲۰۱۵ میلادی، از این مدت کاسته خواهد شد.

در جلسه آغازین دادرسی، «الفقی» به عنوان نخستین مورد در تاریخ دیوان کیفری بین المللی گناهکاری و مجرمیت خود را در ارتباط با تخریبت آثار فرهنگی در تیمبوکتو در سال ۲۰۱۲ میلادی مورد پذیرش قرار داد. شعبه دادرسی در رای خود عنوان نمود که متقاعد شده است که متهم با آگاهی از ماهیت و پیامد های پذیرش مجرمیت، اقدام به آن نموده است و این اقدام را داوطلبانه و پس از مشورت های کافی با وکلای خود انجام داده است و بنابراین بر اعتبار آن مهر تایید نهاد.

در سال ۲۰۱۲ میلادی، کشور مالی درگیر یک جنگ غیر بین المللی گردید که منتهی به بروز گروه های مسلح شورشی در شمال این کشور شد که اقدام به تصرف بخش هایی از آن نمودند. یکی از این گروه ها، گروه انصار الدین وابسته به القاعده در مغرب اسلامی بود که شهر تیمبوکتو را در کنترل گرفته و اقدام به تحمیل آموزه های دینی خود به مردم آن کردند. این گروه ها در شهر تیمبوکتو یک دولت محلی متشکل از دادگاه، نیروی پلیس و گشت های اخلاقی موسوم به حسبه مستقر ساختند.

«الفقی المهدی» که یک عالم دینی شناخته می شد زعامت حسبه شهر تیمبوکتو را برعهده داشت و سند مرتبط با وظایف و اهداف این نهاد را به رشته تحریر درآورده بود. همچنین وی به دلیل شهرت علمی اش طرف مشورت دادگاه شرعی تشکیل شده توسط انصار الدین و القاعده بود.

در ژوئن سال ۲۰۱۲ میلادی، «ایاد آغ غالی» رهبر انصار الدین تصمیم به نابود سازی بارگاه ها و بقاع بزرگان در کشور مالی نمود. المهدی نیز در راستای این تصمیم گیری از سوی والی تیمبوکتو، ابو زید، مورد مشورت واقع شد لیکن نظر المهدی آن بود که از تخریب بارگاه ها اجتناب شود تا پیوند مردم بومی با انصار الدین حفظ گردد. با این حال، آغ غالی دستور تخریب را صادر نمود و پس از وصول آن از سوی المهدی به عنوان رییس حسبه، الفقی فورا اقدام به آغاز عملیات تخریب نمود و در این راستا خطابه ای در نماز جمعه نیز ایراد نمود. 

شعبه دادرسی با بررسی داده های موجود اجراز نمود که نقش المهدی در تخریب اماکن مذهبی مورد حمله واقع شده «اساسی» بوده است. چرا که او مسوولیت کامل عملیات تخریب را از رهگذر نیروهای تحت امرش بر عهده داشته است. الفقی در تمام تهاجمات حضور فیزیکی داشته است و اقدام به رهنمود دادن به تخریب گران می کرده است و حداقل در تخریب ۵ بارگاه خود مستقیما مشارکت کرده است.

در تعیین میزان مجارات، شعبه تجدید نظر به شدت جرایم ارتکابی و همچنین اوضاع و احوال حاکم بر متهم توجه کرده است. از حیث شدت، دادرسان پذیرفتنه اند که جرایم علیه اموال از شدت کمتری نسبت به جرایم علیه اشخاص برخوردارند. با این حال، ایشان بر این باور بوده اند که می بایست در لحاظ شدت این جرایم به وجه نمادین این اماکن برای هویت تمام مردم تیمبوکتو توجه شود. از این رو و با توجه به ثبت آثار تخریب شده در فهرست میراث فرهنگی یونسکو، اعلام شد که این حملات تنها بر مردم تیمبوکتو اثر نگذاشته است بلکه تمام مردم مالی و حتی جامعه جهانی را متاثر ساخته است.

با این حال، دادرسان شعبه دادرسی ۵ عامل مخففه را در تعیین مجازات «الفقی» لحاظ کردند. ۱. پذیرش داوطلبانه مجرمیت ۲. همکاری با دادستان ۳. تلاش برای کاهش آلام قربانیان با معذرت خواهی و جبران خسارت ۴. مخالفت اولیه وی با تخریب و تلاش برای کاهش گستره تخریب با مخالفت با استفاده از بولدوز برای تخریب ۵. حسن رفتار متهم در طی بازداشت.

بر این اساس «الفقی المهدی» به ۹ سال حبس محکوم گردید.